Organik Kumaş Boyama Nasıl Yapılır?

Organik Kumaş Nedir?

Organik kumaş, doğaya duyarlı organik tarım ile yetiştirilen liflerden üretildiği bilimsel olarak kanıtlanabilen ve sertifikalanmış kumaş çeşididir. 

Sertifika sistemi kumaşların  organik standartlara göre üretildiğinin, işlendiğinin, boyandığının, paketlendiğinin ve depolandığının  göstergesidir. 

Üretim süreçleri kadar doğaya geri dönüşüm süreçlerinin de hızlı ve kolay olduğu kumaşlardır.

Organik tarımda doğaya zararlı kimyasal ilaçlar kullanılmadığından bu ortamda yetiştirilen liflerden üretilen kumaşlar insan sağlığını tehdit etmez ve kullanıldıktan sonra da geri dönüşüm sürecinde çevreye zarar vermez. 

Organik tekstil doğa dostudur.

Organik tekstil konusuna değindiğimiz blog yazımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

https://eskil.com.tr/blogs/eskil/organik-tekstil-nedir-ve-neden-tercih-edilir

Organik Kumaş Boyama Nedir?

Renk hayatımızın her yönünü kapsar, sıradanı güzelleştirir. Yüz yılardır kumaşların boyama işlemi ile renklendirilip, desenlendirilmesi bu yüzdendir. Tarih boyunca boyama işlemi için çok ilginç maddeler kullanılmıştır. 

Bitkisel veya hayvansal kökenli doğal malzemeler kullanılarak kumaşların renklendirilmesini organik kumaş boyaması olarak tanımlayabiliriz. 

Doğal elyaflar ( pamuk, yün, ipek, keten gibi ) organik boyalar ile boyandığında  daha başarılı sonuçlar elde edilir. 

Kumaşlar önce boyamaya hazırlanır. 

Çiçeklerin, köklerin, yaprakların, tohum veya bitki kabuklarının suda bekletilmesi ile elde edilen boyar sıvı kazanlara alınır. 

Kumaşlar bu kazanlarda uygun ısıda kaynatılarak boyanır. 

Organik Kumaş Boyama Nasıl Yapılır?

• Bitkisel veya hayvansal kökenli malzemeler ( çiçekler, yapraklar, kökler, tohumlar, böcekler)  su içinde bekletilerek veya su ile ısıtılarak içlerindeki boyar maddelerin suya çıkması sağlanır.

• Renklenen su süzülerek  boya kazanına alınır. 

• Boyanacak kumaş güzelce yıkanır.

• Kumaş şap veya metal kristaller ile hazırlanan mordan çözeltisine batırılır. Bu işlem boyar maddelerin kumaş dokusuna işlemesini ve liflere sıkıca tutunmasını sağlar. Liflerin emme kabiliyetini arttırır. Böylece boya daha iyi tutar ve renk atmaz.

• Mordanlanmış kumaş boya kazanın içinde batırılır. Su seviyesi kumaşın kazan içinde rahatça yüzebileceği bir seviyede olmalıdır.

• Kumaş uygun ısıda ve uygun sürede kazanda kaynatılır. 

• İstenilen renge ulaşıldığında ısıdan alınıp kumaş soğumaya bırakılır ve sonrasında durulanır.

Organik Kumaş Boyama Çeşitleri

Organik kumaş boyama hayvansal ve bitkisel kökenli olup su ile kaynatılarak doğal boya elde edilir. Kumaş bu sıvının içinde boyanır. 

•  Sıcak Uygulama: ;Kumaş organik boyar maddelerden elde edilen boyar sıvı içinde ısıtılarak boyanır.  Daha kısa süre ister ve daha kalıcı bir yöntemdir.

• Soğuk Uygulama; Kumaş organik boyar maddelerden elde edilen boyar sıvı içinde  bekletilir. Bazı organik boyalar için geçerlidir. Daha uzun süre ister.

Organik Kumaş Boyama İçin Kullanılabilecek Malzemeler 

Organik kumaş boyamak için birçok bitkinin sapından, kabuğundan, çekirdeklerinden, tohumdan, çiçeklerinden ve boya böceklerinden yararlanabiliriz. 

Günlük yaşantımızda her an elimizin altında olan soğan kabukları, avakado çekirdekleri ve kabukları, çay ve kahve atıkları, zencefil v.b ile kumaş boyamak mümkün.

Organik boyamada kullanılan bitkilerin ve elde edilebilir renklerin bazılarını  aşağıda bulabilirsiniz.

Sarı,yeşil

• Muhabbet çiçeği
• Cehri
• Zerdaçal
• Aspirçiçeği
• Laden
• Civanperçemi
• Papatya
• Sığırkuyruğu
• Zeytinyaprağı 

Kırmızı, mor, pembe, bordo

• Kök boya
• Hibiskus
• Havaciva
• Koşnil böceği

• Meşe mazısı
• Palamut
• Ceviz
• Isırgan otu
• Kına

• İndigo
• Çivit otu

Organik Boyama için Kumaşın Hazırlanması

• Organik boyama için doğal kumaşların öncelikle çok iyi yıkanması gerekir.

• Yıkama işleminden sonra kumaş şap veya metal kristallerden hazırlanan mordan çözeltisinde bekletilir.  işlem boyar maddelerin kumaş dokusuna işlemesini ve liflere sıkıca tutunmasını sağlar. Böylece boya daha iyi tutar ve renk atmaz.

• Kumaş durulanır. Kumaş boyama işlemine hazırdır.

Organik Boyama Süreci

• Bitkisel ve hayvansal kökenli parçacıkların su içinde bekletilerek veya kaynatılarak boyar sıvı elde edilir. Genelde en az bir gece suda bekletilir sonra 45 dakika kaynatılır.

• Kumaşların iyice yıkanması gerekir.

• Kumaş cinsine ve istenilen renge göre mordanlama işlemi ayrı bir süreçtir. Kumaş mordan çözeltisinde uygun süre bekletilir. 

• Hazırlanan kumaşın boya kazanında kaynaması ayrı bir süreçtir. Isı derecesi ve süresi kumaş cinsine ve istenilen renge göre değişiklik gösterir.

Organik Boyama İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler

Organik boyalar ile doğal elyaflar boyandığında sağlıklı sonuçlar elde edilir. 

Doğal kumaşların apresinin çıkması için öncelikle kumaş iyice yıkanmalıdır. 

Boya kazanı hazırlarken ve kumaşı boyarken ara sıra kazandaki suyu karıştırmak gerekir. Boyanın homojen dağılımı sağlanır.

Mordanlama işlemi kumaş cinsine ve istenilen renge göre yapılmalıdır.

Boya kazanına konulan kumaş mutlaka tamamen ıslatılmalı ve kazanda kumaşın rahat yüzebileceği seviyede su bulunmalıdır. 

Sıkça Sorulan Soruları

Kumaş boyası en iyisi hangisi?

Kimyasal içerikli yapay boyaların çevre ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri göz önünde tutulduğunda organik kumaş boyaları kullanmak daha sağlıklı. 

Organik boyalar  ile boya işlemi uygulaması daha sağlıklı ve çevreye duyarlıdır.  Boyama işlemi esnasında iyi sonuç alabilmek için doğal elyaflardan üretilen kumaşlar tercih edilmelidir. 

Hangi boya kullanılırsa kullanılsın doğru yöntem ile uygulanıp,  insan ve çevre sağlığına gereken önem verilmelidir. 

Organik boya nasıl yapılır?

Bitkisel ve hayvansal kökenli parçacıkların suda boya salmasıyla elde edilen boyar sıvı ile elyaf, kumaş hatta saçlarınızı bile boyayabilirsiniz.

Kumaş boyası sabitleme nasıl yapılır?

Sentetik  boyalar ile boyanan ürünler soğuk suda durulanır ve durulama suyuna piyasadan bulabileceğiniz “Fiske Kumaş Boyası Sabitleyicisi” ilave edilir. Fiske olmadığında tuz ve sirke kullanılabilir.

Organik boyalarda sabitlenme kumaş boyaya hazırlanırken yapılan mordanlama işlemi ile başlar. Boyama sonrası ılık su ile duruladıktan sonra 2 hafta kumaş direkt güneş ışığından uzak dinlendirilir. Sonrasında doğal bir deterjan ile yıkanır. 

Kumaş boyamada sirke ne işe yarar?

İpek veya yün içeren kumaşlar bir miktar sirke ile boyandığında boya daha iyi sabitlenir. 

Kumaş boyamada tuz ne işe yarar?

Pamuk, rami veya keten içeren kumaşlar bir miktar  tuz ile boyandığında boya daha iyi sabitlenir.

Bitkisel boya nasıl yapılır?

Bitkilerin kök, sap, tohum, çekirdek gibi bölümleri küçük parçalara bölündükten sonra su içinde boya salması için bekletilir veya kaynatılır. Boyar sıvı madde boya kazanına süzülür ve boya için hazırlanan kumaş içine konarak kaynatılır. 

Kumaş boyası hangi bitkiden yapılır?

Kumaş boyası için kullanılan bitkilerin bazıları; muhabbet çiçeği, cehri, zerdeçal, aspirçiçeği, laden, civanperçemi, papatya, sığırkuyruğu, zeytin yaprağı, çivit otu, kök boya, hibiskus,havaciva,meşe mazısı, palamut, ceviz, ısırgan otu, kına sayılabilir.

Evde kumaş boyama nasıl yapılır?

Mutfağımızda var olan soğan kabuğu, kahve ve çay atıklarından, avakado çekirdeklerinden veya kabuklarından, kiraz, kırmızı dut, mor üzüm, kırmızı lahana gibi bitkiler ile kumaş boyamak mümkün. 

• Bitkiler tencerede düşük ısıda su ile kaynatılır.
• Suya boya salmaları beklenir.
• Süzülür ve tortuları temizlenir.
• Renkli sıvı içine kumaş batırılır.
• Orta ısıda kaynatılarak boyanır.

Kumaş sprey boya ile boyanır mı?

Kumaş sprey boyaları ile kumaş boyanır. Boya kuruduktan sonra ütü ile sabitlenip yıkanır.

Aktarlarda kumaş boyası satılır mı?

Bitkisel veya kimyasal boyaları aktarlardan, tuhafiyecilerden ve özel yerel satılıcalardan temin edilebilir.

Kumaş boyası kalıcı mı?

Evet kalıcıdır. Uzun süreli kullanım için direk güneş altında kurutulmaması önerilir.

Gıda boyası ile kumaş boyanır mı?

İpek ve yün içerikli kumaşlar  gıda boyaları ile boyanabilir.